VII posiedzenie Senatu RP w dn. 12-13 marca 2020 r.
Na swoim ostatnim marcowym posiedzeniu Senat RP podjął okolicznościową uchwałę w związku z 30. rocznicą uchwalenia reformy samorządowej. Inicjatywę ustawodawczą w tej kwestii podjął Senat I kadencji przyjmując 18 stycznia 1990 r. pakiet ustaw samorządowych. Sejm kontraktowy ustawę o samorządzie terytorialnym uchwalił 8 marca 1990 r. Utworzono 574 miast, 255 gmin miejskich i 2128 gmin wiejskich. Łącznie 2957 jednostek.
Reforma samorządowa polegała przede wszystkim na przełamaniu monopolu totalitarnego państwa: politycznego – został przełamany dzięki wolnym wyborom; pozbawiono jednolitej władzy państwowej – terenowe organy administracji państwowej które nie miały osobowości prawnej a tylko administrowały majątkiem państwowym, samorządy natomiast dostały autonomię (posiadają osobowość prawną); usamodzielnieniu finansowym gmin – terenowe organy administracji państwowej do tej pory działały w ramach budżetu państwa oraz przekazano samorządom pracowników, dotąd zatrudnionych w administracji państwowej.
Prym w sprawie reformy samorządowej wiedli ówcześni senatorowie Jerzy Regulski i Jerzy Stępień. Reforma samorządowa choć nie ustrzegła się błędów uważana jest za jedną z najlepszych zmian po 1989 r. Kolejny etap reformy administracyjnej i samorządowej nastąpił 1 stycznia 1999 r. Polegał na wprowadzeniu dwóch dodatkowych szczebli samorządu – powiatów i samorządowych województw. Utworzono 16 województw, 308 powiatów (tzw. ziemskich) i 65 miast na prawach powiatów (tzw. powiatów grodzkich). Pierwsze wybory do wszystkich trzech szczebli samorządu: rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich odbyły się 11 października 1998 r. Dopełnieniem reformy samorządowej było wprowadzenie bezpośrednich wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Pierwsze bezpośrednie wybory odbyły się 27 października i 10 listopada 2002 r.
Aktualnie w Polsce jest 16 województw, 380 powiatów w tym: 314 powiatów ziemskich i 66 miast na prawach powiatu oraz 2477 gmin w tym: 302 gmin miejskich, 642 gmin miejsko-wiejskich i 1533 gmin wiejskich.
Senat Rzeczypospolitej Polskiej jako patron odrodzenia się polskiego samorządu podejmując okolicznościową uchwałę oddał hołd zarówno wszystkim twórcom reformy samorządowej jak i samym samorządom za dorobek wszystkich kadencji polskiego samorządu wyrażając uznanie i podziękowanie za działalność „pro publico bono” tzn. dla dobra publicznego.
Do pobrania w PDF: Uchwała Senatu w 30. rocznicę odrodzenia samorządu terytorialnego
Senator RP
Marek Adam Komorowski